OPANOWANIE OWOCEM DUCHA ŚWIĘTEGO
1. Wprowadzenie
Opanowanie oznacza umiarkowanie lub powstrzymywanie się od czegoś. Owoc ten pozwala rozsądnie korzystać z powierzonych sobie dóbr i zgodnie z ich przeznaczeniem. Pozwala również rezygnować z dozwolonych przyjemności dla wyższych celów podyktowanych z miłości. Wyrażać się może w bardzo wielu aspektach naszego życia, np. rezygnacja z alkoholu, palenia papierosów czy objadania się. Można być wstrzemięźliwym w oglądaniu telewizji, graniu na komputerze, przesiadywaniu na Facebooku. Warto ćwiczyć się we wstrzemięźliwości w stosunku do spraw, które sprawiają nam największe problemy.
2. Opanowanie – owoc Ducha Świętego w ujęciu biblijnym
Jednym z owoców Ducha Świętego opisanym w Liście do Galatów (5,23) jest egkreteia, czyli opanowanie. Oznacza ono panowanie nad sobą, wstrzemięźliwość, umiarkowanie, powściągliwość. Jest też umiejętnością opanowywania się przed użyciem siły.
W znaczeniu teologicznym opanowanie jest niezwykle pozytywną cechą Pana Boga, który opanowuje swój gniew i nie wykorzystuje swej potęgi wobec niewierności i grzechu człowieka. Odnosi się to zarówno do relacji między Bogiem, a narodem wybranym, jak i do relacji między Bogiem a każdym człowiekiem. Najprościej mówiąc Bóg nie pozwala wyprowadzić siebie z równowagi, a tym co powściąga jego gniew jest Jego Miłosierdzie i dobroć.
Św. Paweł w swoich Listach mówi również o panowaniu nad własnym ciałem: „Jeśliby nie potrafili zapanować nad sobą, niech wstępują w związki małżeńskie…” (1Kor 7,9). Wskazuje także na opanowanie jako wewnętrzną dyscyplinę człowieka: „Każdy, który staje do zawodów, wszystkiego sobie odmawia (1Kor 9,25).
3. Opanowanie – owoc Ducha Święto jako łaska Boża
Opanowanie jest podstawą rozwoju i pracy nad sobą, fundamentem siły woli oraz wewnętrznej walki. Pozwala ono ludziom służyć Bogu z radością, ponieważ człowiek otwiera się na bliskość Boga we własnym życiu. Opanowanie pomaga w akceptacji własnej drogi życiowej, w zaufaniu do siebie i innych. Stąd rodzą się ważne dla człowieka opanowanego cele takie jak: spokój ducha, mądrość, oparcie w wyznawanej wierze, harmonijne życie rodzinne. Dzięki opanowaniu człowiek przestaje kierować się w życiu motywacją: „co inni o mnie pomyślą?”, „jak zadowolić inne osoby, aby w ten sposób budować swoją pozycję w społeczeństwie?” Przyjęcie takiej postawy daje bardzo duży pokój wewnętrzny.
Biblijnym przykładem opanowania jest św. Józef. Wobec tajemnicy zwiastowania i wcielenia musiał pozostawić swoje wyobrażenia o małżeństwie z Maryją i przyjąć niezwykłą rolę, jaką wyznaczył mu Bóg w historii zbawienia. Zachował spokój wobec tego co po ludzku całkowicie go przerastało i było dla niego niezrozumiałe. Podobnie zachował spokój i opanowanie, gdy otrzymał we śnie polecenie opuszczenia Betlejem ze względu na niebezpieczeństwo ze strony Heroda.
Opanowanie daje człowiekowi pokój serca, który pochodzi od Ducha Świętego. Tego opanowania człowiek sam sobie nie zapewni ani nie wypracuje. Możemy wydać ten owoc tylko wtedy, gdy w pełni otworzy się na działanie Ducha Świętego.
4. Opanowanie – owoc Ducha Świętego w działaniu
Trudno nam czasami wysłuchać osobę do końca, nie przerywać jej, dać się wypowiedzieć do końca. Jak trudno jest czasami opanować się, nie wybuchnąć w emocjach, kiedy się nie zgadzamy z opinią naszego rozmówcy. Prawdziwy dialog jest dla nas sprawdzianem opanowania, szacunku dla odmienności ludzkiej. Opanowanie jest postawą cierpliwości, która jest szczególnie potrzebna w pracy wychowawczej. Tak bardzo chcielibyśmy szybko dojść do celu. Wychować np. szybko dzieci poprzez kilka godzin solidnego wykładu i mieć z tym święty spokój. A tu nic, znowu nie posprzątane biurko, porozrzucane ubrania, niepunktualność… Sam odruch gniewu z powodu krzywdy jest słuszny, to jednak - gdyby nie był przez nas opanowany - może rodzić złe owoce. Nawet upust dany słusznemu oburzeniu może łatwo przerodzić się w niechęć, nieżyczliwość, agresję, zemstę itp. Pan Bóg i ludzie wystawiają nas często na próbę. Jak wiele opanowania potrzeba, by nie wybuchnąć potokiem słów, a nawet rękoczynem. Konflikty ujawniają nam też jakąś istotną prawdę o nas samych.
W panowaniu nad językiem, trzeba dążyć, aby nasze słowa były zawsze prawdziwe, dobre i potrzebne. Ewangelia przychodzi z nam pomocą i proponuje błogosławieństwo, a silne emocje można też wyrazić przy pomocy słów, które nie są wulgarne. Postawa opanowania wymaga szacunku do drugiego człowieka i trzymania na wodzy własnych instynktów, takich jak żądza władzy, nadużywania władzy, wykorzystania kogoś, kto jest od nas słabszy, biedniejszy, mniej wykształcony. Opanowania potrzebujemy w sytuacjach pokus i słabości: alkohol, seks, narkotyki, przemoc, kłamstwo, itd. Znając swoje słabości powinniśmy podjąć świadomą pracę nad sobą.
Opanowanie to nie tylko powstrzymanie się od gniewu. Oznacza ono również oddalanie się od tego wszystkiego, co przeszkadza nam w zbliżaniu się do Boga. W zjednoczeniu z Bogiem przeszkadzają nam przede wszystkim grzechy i wady, czyli tkwiące w naszym ciele przyzwyczajenia właśnie do grzechów. Mamy je usuwać, a dokładniej zastępować dobrymi uczynkami oraz cnotami – przyzwyczajeniami do świadomego czynienia dobra.
5. Świadectwo
Pewna kobieta opisała w Internecie takie zdarzenie: Jestem matką dwudziestosześcioletniego syna, z którym miałam przez długi czas wiele kłopotów w codziennym życiu. Rozbił inną rodzinę i rozpoczął życie ze starszą od siebie mężatką, matką dwójki dzieci. Bardzo to przeżywałam i gorąco modliłam się o jego opamiętanie i nawrócenie. Całą ufność pokładałam w modlitwie do Maryi Niepokalanej. Kiedy syn wyjeżdżał w delegacje, po kryjomu włożyłam do jego podróżnej torby Cudowny Medalik. Po powrocie zapytał mnie, kto włożył mu do walizki ten medalik. Odpowiedziałam, że zrobiłam to, aby się opamiętał i więcej nie obrażał Boga. Byłam zdumiona, gdy na moich oczach zawiesił ten medalik na szyi. Od tej pory nosi go stale. Kilka dni później rozstał się z tą kobietą, a ona wraz z dziećmi wróciła do męża. Za tę łaskę dziękuję Niepokalanej.
6. Dialog rodziny wokół tematu
- W jaki sposób wyrażamy gniew wobec innych?
- W jaki sposób można opanować gniewliwość i wyrabiać w sobie szczerą miłość do innych?
- Czy umiemy panować nad swoim „językiem”?
- Jakie znaczenie w pracy nad sobą ma opanowanie?
- W jakich sytuacjach najbardziej potrzebujemy opanowania?- Czy umiarkowanie korzystamy z telewizji, Internetu…?
Materiały do pogłębienia tematu
- Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 1865, 1866.
- Adam E. Szczepanowski, „Owoce Ducha Świętego w życiu chrześcijanina”, s. 71- 78.
8. Świadek wiary
Bł. ks. Jerzy Popiełuszko: (1947-1984), z domu rodzinnego wyniósł przekonanie, że Bóg i sprawy Boże są najważniejszymi wartościami w życiu, których nie mogą przesłaniać ani przewyższać żadne inne. Podczas przymusowej służby wojskowej, zaznaczył się wielką odwagą i wytrwałością w zachowaniu swoich przekonań i postaw religijnych, za co spotykały go nieustanne szykany i kary ze strony dowództwa wojskowego. Choć sam doznał wiele krzywd i bólu, to ani nie głosił, ani nie szukał zemsty czy nienawiści. Wskazywał drogę miłości nawet w stosunku do wrogów. Ukazywał, że bliskość Boga, oparcie się na prawie Bożym i otwarcie na łaskę Bożą tworzą bazę do budowania kultury i cywilizacji chrześcijańskiej. Głosił, że tylko Ewangelia jest w stanie odmienić oblicze świata.
9. Modlitwa
Duchu Święty, błogosław naszemu małżeństwu i rodzinie. Błogosław domowi, który staramy się budować na Chrystusie i Jego Ewangelii. Ucz trudnej sztuki wznoszenia się nad urazami i przykrościami, darowania win i przebaczenia. Daj naszym sercom wrażliwość, która uchroni przed egoistycznym zapatrzeniem w siebie. Niech każdego dnia zapominamy o sobie, aby bardziej kochać naszych bliskich. Niech nasz dom i naszą rodzinę błogosławi Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty. Amen.
